GS.TS Yoshiharu Tsuboi: Nhà sử học Nhật Bản và hành trình hơn nửa thế kỷ nghiên cứu Việt Nam
GS.TS Yoshiharu Tsuboi là một trong những học giả tiên phong trong nghiên cứu lịch sử – chính trị Việt Nam hiện đại. Ông sinh năm 1948, nguyên là giảng viên Luật khoa tại Đại học Tokyo và hiện là Giáo sư Lịch sử chính trị – xã hội Đông Nam Á tại Đại học Waseda, Tokyo.
GS Yoshiharu Tsuboi bắt đầu nghiên cứu về Việt Nam từ năm 1973, trong bối cảnh chiến tranh Việt Nam đang ở giai đoạn khốc liệt nhất. Thay vì tiếp cận qua các nguồn tin báo chí hay tư liệu phương Tây, ông tìm đến sử liệu chính thống và những công trình Hán – Nôm để hiểu sâu sắc lịch sử chính trị Việt Nam từ bên trong. Thành quả quan trọng đầu tiên là luận án tiến sĩ đệ tam cấp bảo vệ tại Đại học Paris năm 1982, sau này được xuất bản thành sách dưới nhan đề nổi tiếng: “Nước Đại Nam đối diện với Pháp và Trung Hoa”, một công trình phân tích chính trị – ngoại giao sắc sảo giai đoạn nửa sau thế kỷ XIX.
Trong các phát biểu công khai, GS Yoshiharu Tsuboi luôn nhấn mạnh sự cần thiết của việc đọc lại lịch sử Việt Nam với cái nhìn cẩn trọng, tránh thiên kiến chính trị hay định kiến hậu thuộc địa. Trong một bài trả lời phỏng vấn báo Tiền Phong, ông từng chia sẻ: “Người Việt cần đọc kỹ lại lịch sử của chính mình trong toàn cảnh Đông Á và thế giới, với tâm thế tự chủ và không nóng vội”. Đây không chỉ là khuyến nghị học thuật, mà còn là lời nhắn gửi đầy thiện chí từ một người bạn tri thức lâu năm của Việt Nam.
Với hơn năm mươi năm dõi theo tiến trình lịch sử – chính trị Việt Nam, GS Yoshiharu Tsuboi đã trở thành cầu nối học thuật vững chắc giữa Việt Nam và Nhật Bản. Công trình, tư tưởng và tinh thần của ông tiếp tục truyền cảm hứng cho nhiều thế hệ học giả trẻ trên con đường nghiên cứu khu vực học và Việt Nam học hiện đại.
