Trường Đại học Yale là đại học tư thục ở New Haven, Connecticut (Mỹ). Đây là trường đại học lâu đời thứ 3 ở Mỹ và là một trong những trường đại học hàng đầu thế giới. Đây là cái nôi bồi dưỡng những nhà chính trị của nước Mỹ. Rất nhiều vị tổng thống Mỹ đã từng tốt nghiệp tại trường gồm: Gerald Ford, Bush “cha” (George H. W. Bush), Bill Clinton và George W. Bush (con) .

Nghiên cứu Đông Nam Á tại Trường Đại học Yale

Trường Đại học Yale (Yale University) được thành lập vào năm 1701. Trường đại học tư nhân này được đặt tại New Haven, Connecticut và là thành viên của Ivy League. Đại học Yale bao gồm 3 bộ phận chính: Trường Đại học Yale (đào tạo chương trình đại học), Trường Đại học Nghệ thuật và Khoa học, và các đơn vị đào tạo chuyên ngành.

Nghiên cứu Đông Nam Á tại Trường Đại học Yale

Trường cung cấp các chương trình bậc đại học, sau đại học và trung cấp chuyên nghiệp. Trường đại học Yale bao gồm có 13 khoa: Khoa Đại cương, Khoa Nghệ thuật và Khoa học, Khoa luật, Khoa Quản lý, Khoa Dược, Khoa Kiến trúc, Khoa Kịch nghệ, Khoa kỹ thuật, Khoa Khoa học ứng dụng, Khoa Lâm nghiệp và Môi trường, Khoa Âm nhạc.

Nghiên cứu Đông Nam Á không chỉ là một học phần của chương trình đào tạo mà còn là hướng nghiên cứu chính có tính liên ngành và khu vực học liên kết với Hội đồng nghiên cứu Đông Nam Á. Hội đồng Nghiên cứu Đông Nam Á cung cấp một chương trình liên ngành, kết nối giảng viên và sinh viên cùng quan tâm đến Đông Nam Á, đồng thời đóng góp vào chương trình giảng dạy với các khóa học ngôn ngữ, chuỗi hội thảo hàng tuần, hội nghị định kỳ, sự kiện văn hóa và các bài giảng đặc biệt. Yale duy trì thư viện và bộ sưu tập nghiên cứu phong phú về Đông Nam Á, bao gồm kho lưu trữ trực tuyến các tạp chí và báo chí từ khắp nơi trong khu vực.

Yale không cấp bằng về nghiên cứu Đông Nam Á, nhưng sinh viên chuyên ngành ở bất kỳ khoa nào cũng có thể tham khảo ý kiến giảng viên của Hội đồng về bài luận tốt nghiệp về chủ đề Đông Nam Á và trong một số trường hợp, sinh viên có mối quan tâm đặc biệt đến khu vực này có thể cân nhắc tham gia Chương trình Chuyên ngành Đặc biệt. Sinh viên quan tâm đến việc theo đuổi nghiên cứu thực địa hoặc nghiên cứu ngôn ngữ ở Đông Nam Á có thể nộp đơn xin hỗ trợ học bổng mùa hè cho Hội đồng.

Các khóa học có nội dung về Đông Nam Á được cung cấp hàng năm trong nhiều khoa và chương trình khác nhau, bao gồm Nhân chủng học, Dân tộc, Chủng tộc và Di cư (ER&M), Nghiên cứu Môi trường, Lịch sử, Lịch sử Nghệ thuật, Âm nhạc, Triết học, Khoa học Chính trị và Khoa Xã hội học. Danh sách các khóa học của trường có thể được tìm thấy tại văn phòng Hội đồng hoặc trang web Nghiên cứu Đông Nam Á của trường.

Chương trình giảng dạy ngôn ngữ ở mọi cấp độ được cung cấp bằng hai ngôn ngữ Đông Nam Á: tiếng Indonesia và tiếng Việt. Các ngôn ngữ Đông Nam Á khác có thể được cung cấp thông qua hội nghị truyền hình trong bất kỳ năm nào thông qua Sáng kiến Khóa học Chung của Yale. Truy cập trang web nghiên cứu ngôn ngữ của Nghiên cứu Đông Nam Á để biết thông tin cập nhật. Hội đồng Nghiên cứu Đông Nam Á hỗ trợ các bảng ngôn ngữ và chương trình học độc lập bằng các ngôn ngữ Đông Nam Á khác thông qua chương trình học ngôn ngữ độc lập có hướng dẫn.

Một số học giả tiêu biểu của Hội đồng nghiên cứu Đông Nam Á của Trường Đại học Yale có thể kể đến: các Giáo sư gồm: GS. Sunil Amrith (Khoa Lịch sử), GS. Michael R. Dove (Khoa Môi trường),  GS. Erik Harms (Khoa Nhân chủng học), GS. Mimi Yiengpruksawan (Khoa Lịch sử Nghệ thuật), nhà nghiên cứu độc lập có: Alka Menon (Khoa Xã hội học), Nurfadzilah Yahaya (Khoa Lịch sử), Giảng viên cao cấp: Carol Carpenter (Khoa Môi trường, Khoa Nhân chủng học ), Amity Doolittle (Khoa Môi trường), Giảng viên  Trần T. Quân (Nghiên cứu Hoa Kỳ), Giảng viên cao cấp Quang Phú Vân (Tiếng Việt), Giảng viên cao cấp Dinny Risri Aletheiani (Tiếng Indonesia), Indriyo Sukmono (Tiếng Indonesia).

Nghiên cứu Đông Nam Á tại Trường Đại học Yale

Được thành lập năm 1947, Nghiên cứu Đông Nam Á là chương trình nghiên cứu khu vực chính thức đầu tiên tại Yale – và là chương trình đầu tiên tại Hoa Kỳ triển khai nghiên cứu Đông Nam Á trong tất cả các chuyên ngành. Chương trình giảng dạy SEAS là kết quả của việc giảng viên Yale tham gia các Chương trình Đào tạo Chuyên biệt của Quân đội về ngôn ngữ và nghiên cứu khu vực được khởi xướng trong Thế chiến II, và được chính thức đưa vào chương trình đào tạo nghệ thuật và khoa học của Đại học Yale nhờ nguồn tài trợ từ Tập đoàn Carnegie và nỗ lực của một số giảng viên tận tâm.

Các giảng viên hiện tại của Hội đồng có liên kết với nhiều chuyên ngành khác nhau trong lĩnh vực nhân văn và khoa học xã hội, cũng như các trường chuyên nghiệp như Trường Môi trường Yale. Dưới sự giám sát của giám tuyển và sự đóng góp của Hội đồng, Yale duy trì một trong những bộ sưu tập thư viện Đông Nam Á đồ sộ nhất tại Hoa Kỳ. 

Ngoài việc hướng dẫn chính thức về các nghiên cứu ngôn ngữ Indonesia và tiếng Việt, Hội đồng còn nỗ lực hỗ trợ các khóa đào tạo hoặc kèm cặp ngôn ngữ liên quan khác mà bất kỳ sinh viên nghiêm túc nào cũng cần, bao gồm cả chương trình học ngôn ngữ mùa hè tại Hoa Kỳ và nước ngoài, và đóng góp vào các sáng kiến như Chương trình Nghiên cứu Ngôn ngữ Độc lập có Hướng dẫn của Đại học Yale về các ngôn ngữ ít được giảng dạy. 

Hội đồng hỗ trợ việc học tập và học bổng trong khu vực thông qua các học bổng nghiên cứu mùa hè và bằng cách điều phối chương trình thường niên gồm các hội thảo, bài giảng, hội thảo chuyên đề, hội nghị, sự kiện văn hóa, chiếu phim và các hoạt động giáo dục dành cho giảng viên, sinh viên và công chúng.

Các ấn phẩm của Hội đồng Nghiên cứu Đông Nam Á thuộc Đại học Yale bao gồm Bộ Báo cáo Văn hóa, Bộ Thư mục và Bộ Dịch thuật, với các tập (hiện đã ngừng xuất bản) từ năm 1948 đến năm 1979. Hội đồng tiếp tục biên tập và xuất bản bộ sách chuyên khảo dài hạn của mình, tập đầu tiên được in vào năm 1961. Bộ sách này bao gồm các cuốn sách về lịch sử, văn hóa và chính trị của Đông Nam Á, cũng như các chủ đề kinh tế và nhân học liên quan đến khu vực.

Ngành Nghiên cứu Đông Nam Á, được thành lập tại Yale vào những năm 1940, là chương trình nghiên cứu khu vực đầu tiên của trường, và có nền tảng vững chắc. Bên cạnh các khóa học ngôn ngữ đặc trưng (tiếng Miến Điện, tiếng Indonesia, tiếng “Xiêm”, tiếng Tagalog và tiếng Việt), trường đã phát triển một bộ sưu tập thư viện tuyệt vời về Đông Nam Á, phần lớn được mua lại từ năm 1899, khi Clive Day (1871-1951), nhà sử học người Mỹ đầu tiên về Indonesia, gia nhập khoa Yale. Ông xuất bản cuốn “Người Hà Lan ở Java” năm 1904 và giảng dạy tại trường cho đến khi nghỉ hưu vào năm 1936.

Từ năm 1932 đến năm 1949, nhà xã hội học và nhân chủng học Raymond Kennedy (1906-1950), “cha đẻ” của ngành Nghiên cứu Đông Nam Á tại Đại học Yale, là một “trung tâm độc lập” của các học thuật và giảng dạy mới về khu vực này. Ông đã thực hiện nghiên cứu thực địa ở Indonesia và Philippines, và xuất bản các cuốn “Vải vỏ cây ở Indonesia” (1934), Dân tộc học quần đảo Sunda lớn (1935), và Quần đảo và các dân tộc ở Ấn Độ (1943). Bắt đầu với việc biên soạn bộ sưu tập sách về Indonesia đã có tại Thư viện Yale, ông cũng hỗ trợ thu thập dữ liệu về Đông Nam Á cho Khảo sát Giao thoa Văn hóa Yale; và biên soạn một thư mục đồ sộ về các dân tộc và văn hóa Indonesia, được xuất bản vào năm 1945.

Một chương trình Nghiên cứu Đông Nam Á đã được khởi xướng tại Trường Đại học Yale trong Thế chiến II, nhằm đáp ứng nhu cầu nghiên cứu ngôn ngữ và khu vực cho quân nhân. Giáo sư William S. Cornyn (1906-1971) và Isidore Dyen (1913-2008), các học giả ngôn ngữ học về tiếng Miến Điện và tiếng Mã Lai-Polynesia, đã phát triển một bộ khóa học ngôn ngữ cho Chương trình Huấn luyện Chuyên biệt của Quân đội.

 Năm 1947, với sự hỗ trợ của Tập đoàn Carnegie, một chương trình nghiên cứu khu vực Đông Nam Á liên ngành (cuối cùng bao gồm bằng thạc sĩ và một chuyên ngành đại học) đã được đưa vào chương trình giảng dạy của các trường khoa học xã hội và nhân văn. Chương trình này được coi là chương trình đầu tiên thuộc loại hình này ở Hoa Kỳ.

Quỹ từ khoản tài trợ Carnegie được sử dụng cho phát triển và tuyển dụng, cũng như hỗ trợ nghiên cứu thực địa và xuất bản. Chính trong giai đoạn này, các học giả Đông Nam Á Karl Pelzer (1909-1980), Paul Mus (1902-1969), và John Embree (1908-1950) đã gia nhập đội ngũ giảng viên của Yale. 

Từ năm 1958 đến năm 1971, trong những năm tháng hỗn loạn của Chiến tranh Việt Nam, Quỹ Ford cùng với chính phủ Hoa Kỳ đã đóng góp một số khoản tài trợ nhằm mở rộng chương trình, cuối cùng bao gồm cả quỹ tài trợ do Quỹ Ford thành lập và vẫn còn tồn tại cho đến ngày nay.

Trong thời gian này, nhà sử học Harry J. Benda (1919-1971) được nhớ đến (cùng nhiều điều khác) vì vai trò trung tâm của ông trong việc thiết lập một chương trình sau đại học vững chắc tại Đại học Yale. Ông cũng đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy nghiên cứu giữa các học giả đến từ các nước Đông Nam Á, giúp đỡ nhiều người trong số họ theo đuổi việc học tập và nghiên cứu tại Yale, đồng thời mở rộng cơ hội cho những người khác thực hiện nghiên cứu tại chính Đông Nam Á. Ví dụ điển hình cho nỗ lực này là ở Singapore, với sự ra đời thành công của Viện Nghiên cứu Đông Nam Á (ISEAS) , nơi Benda là giám đốc đầu tiên. Năm 1977, Hội đồng Đông Nam Á thuộc Hiệp hội Nghiên cứu Châu Á Hoa Kỳ (AAS) đã thành lập Giải thưởng Harry J. Benda danh giá , nhằm “ghi nhận những đóng góp xuất sắc cho lĩnh vực tri thức về Đông Nam Á”. Giải thưởng này được trích từ quỹ bao gồm các khoản đóng góp từ 270 cá nhân trên khắp thế giới – nhiều người trong số họ là bạn bè, đồng nghiệp hoặc học trò của Harry Benda – cũng như các khoản đóng góp hào phóng từ Đại học Yale và Đại học Cornell và Quỹ Lee tại Singapore.

Benda được nhớ đến vì đã sáng lập và biên tập bộ sách Chuyên khảo Đông Nam Á của Đại học Yale vào năm 1960, xuất bản 16 tập đầu tiên trước khi ông qua đời đột ngột vào tháng 9 năm 1971. Tính đến năm 2012, bộ sách vẫn còn hoạt động này đã bao gồm 62 tập. Bốn bộ sách trước đó gồm Báo cáo Văn hóa, Thư mục, Bản dịch và “Ấn phẩm Đặc biệt ” đã xuất hiện từ năm 1950 đến năm 1969, bao gồm thêm 40 tập về Đông Nam Á.

Nhà địa lý Karl J. Pelzer giữ chức giám đốc Nghiên cứu Đông Nam Á từ cuối những năm 1960 cho đến khi nghỉ hưu vào năm 1977. Chương trình thạc sĩ về Đông Nam Á và hầu hết các khóa học ngôn ngữ đã bị ngừng vào năm 1972 do nguồn tài trợ bên ngoài ngày càng khan hiếm.

Trong những năm 1980, Chủ tịch Hội đồng James C. Scott đã nhận được một loạt các khoản tài trợ từ Quỹ Henry R. Luce, một trong số đó đóng vai trò là tiền vốn ban đầu cho dịch giả và biên tập viên người Việt Huỳnh Sanh Thông để khởi động Dự án Người tị nạn Việt Nam, dự án đã đạt đến đỉnh cao với loạt ấn phẩm Lạc Việt, Diễn đàn Việt Nam và Thế giới Hmong và đã xuất bản 29 tập sách về văn học và học thuật Việt Nam từ năm 1983 đến năm 1990. Từ năm 1993 đến năm 1997, 6 tập sách khác đã được xuất bản dưới sự biên tập của Dan Duffy, với khoản tài trợ từ Quỹ Ford. Quỹ Luce đã đóng góp vào sự tăng trưởng đáng kể trong việc mua lại thư viện dưới sự quản lý lâu năm của Charles R. Bryant, Giám tuyển Bộ sưu tập Đông Nam Á, cũng như tài trợ cho việc tuyển dụng giảng viên và giảng dạy tiếng Indonesia, và cung cấp hỗ trợ nghiên cứu cho sinh viên sau đại học theo đuổi các nghiên cứu về Đông Nam Á.

Đầu những năm 1960, Đại học Yale đã thành lập Hội đồng Nghiên cứu Quốc tế và Khu vực. Vào những năm 1980, Hội đồng, đặt tại số 85 phố Trumbull, New Haven, được tinh giản hơn nữa và đổi tên thành “Trung tâm Nghiên cứu Quốc tế và Khu vực Yale”, cung cấp hỗ trợ chung cho số lượng ngày càng tăng các Hội đồng và chương trình nghiên cứu khu vực tại Yale. Năm 1995, các chương trình toàn cầu đang mở rộng của YCIAS chuyển đến Hội trường Henry R. Luce, và vào tháng 4 năm 2006, YCIAS được đổi tên thành Trung tâm Nghiên cứu Quốc tế và Khu vực Whitney và Betty MacMillan tại Yale.

Thư viện Nghiên cứu Đông Nam Á chủ yếu nằm trong Thư viện Tưởng niệm Sterling của Đại học Yale cùng với các trường trực thuộc (Thư viện Khoa học Xã hội, Thư viện Lâm nghiệp, Thư viện Luật và Thư viện Thần học). Tài liệu trong thư viện được viết bằng cả tiếng Tây phương và tiếng địa phương của các quốc gia được đề cập, và chủ yếu tập trung vào khoa học xã hội và nhân văn. Tư liệu về Tăng trưởng Kinh tế , nằm trong Thư viện Khoa học Xã hội, chứa các khảo sát kinh tế, ấn phẩm thống kê, kế hoạch phát triển và điều tra dân số từ hơn 100 quốc gia đang phát triển, bao gồm cả các quốc gia Đông Nam Á.

Thư viện Trường Đại học Yale bắt đầu thu thập tài liệu về Đông Nam Á vào năm 1899, khi Clive Day được bổ nhiệm vào khoa và một chương trình giảng dạy về Đông Nam Á được khởi xướng. Chính nhờ sự khởi đầu sớm này mà thư viện đã có thể tiếp nhận được nhiều ấn phẩm định kỳ hiện đã ngừng xuất bản, đặc biệt là từ Đông Ấn thuộc Hà Lan. Những diễn biến lịch sử sau Chiến tranh Thế giới thứ hai đã tạo thêm động lực cho chương trình, và vào năm 1947, Yale đã thành lập Chương trình Nghiên cứu Đông Nam Á, chương trình nghiên cứu khu vực đầu tiên tại Hoa Kỳ bắt tay vào nghiên cứu Đông Nam Á trong tất cả các lĩnh vực. Thư viện đã bổ sung thêm đội ngũ nhân viên đặc biệt để làm việc trong lĩnh vực này và đảm bảo việc tiếp nhận liên tục các tài liệu này, hiện được gọi là Thư viện Đông Nam Á.

MẠNG LƯỚI VNH